Jak wynika z badania „Poziom edukacji finansowej Polaków 2018” przeprowadzonego na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości, aż 37 proc. Polaków odczuwa największy niedobór wiedzy właśnie w zakresie cyberbezpieczeństwa. Jeszcze bardziej niepokojące informacje płyną z raportu Związku Banków Polskich „Cyberbezpieczny portfel”, który zostanie opublikowany w przyszłym tygodniu. Według danych Komisji Europejskiej jedynie 13 proc. Polaków podejmowała w ostatnim czasie konkretne działania w celu zwiększenia swojego bezpieczeństwa przy korzystaniu z bankowości elektronicznej.
Sektor bankowy dał sygnał
Nie dziwi więc, że działania na rzecz poprawy tego stanu rzeczy są coraz intensywniejsze. Jednym z przykładów efektywnej współpracy jest połączenie sił sektora bankowego, IT i samorządów terytorialnych w ramach realizowanego od 2017 r. projektu „Bezpieczeństwo w Cyberprzestrzeni”. Jest on elementem jednego z największych programów edukacji finansowej w Europie – „Bankowcy dla Edukacji”.
– To ponadbankowe porozumienie pokazuje, że w obszarze cyberbezpieczeństwa należy współpracować, a nie konkurować. Dziś banki w Polsce ochraniają 33 mln kont internetowych, z czego 16 mln aktywnych, codziennie użytkowanych. Jestem przekonany, że połączenie zarówno naszych doświadczeń i praktyk, jak i zasobów wiedzy skumulowanych w firmach infrastrukturalnych sektora bankowego i technologicznego, będzie podstawą powodzenia misji edukacyjnej w tym obszarze, realizowanej przy dużym zaangażowaniu polskich samorządów w różnych formach i skierowanej do różnych grup docelowych – powiedział podczas Kongresu Edukacji Finansowej 2017 r., na którym inaugurowano projekt, Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes Związku Banków Polskich.
Dziś w programie sektorowym „Bankowcy dla Edukacji” uczestniczy już ponad 400 samorządów. Przeprowadzono blisko 800 lekcji i wykładów służących zwiększeniu świadomości w zakresie cyberbezpieczeństwa. Uczestniczyło w nich ponad 16 tys. uczniów i blisko 3,5 tys. studentów w całej Polsce.
Dla uczniów, ale i dla seniorów
Jak przyznają organizatorzy programu, niezbędne jest również uwzględnienie sytuacji demograficznej w Polsce i coraz widoczniejszych symptomów tzw. srebrnej gospodarki. W samym tylko 2017 r. w zajęciach udział wzięło ponad 1,5 tys. seniorów.
– Wiemy, jak ważną i coraz liczniejszą grupę społeczną stanowią seniorzy. Chcemy z jednej strony docierać do nich i uświadamiać na temat czyhających zagrożeń w świecie gospodarki cyfrowej, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa swoich oszczędności. Z drugiej zaś będziemy starać się wykorzystać ich często wciąż bardzo dużą energię i aktywizować do działania w programie chociażby na rzecz swoich wnuków – mówi wiceprezes Warszawskiego Instytutu Bankowości Waldemar Zbytek.
Jak dodaje wiceprezes WIB, projekt „Bezpieczeństwo w Cyberprzestrzeni” to również szansa dla samych samorządów na wykazanie się aktywnością. I tak w ramach porozumienia z Urzędem Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego realizowany jest konkurs „Cyberbezpieczni” dla uczniów klas VI–VII. Jego celem jest promocja bezpiecznych postaw, zaś zakres tematyczny obejmuje m.in. szkodliwe oprogramowanie, bezpieczeństwo systemów operacyjnych, bezpieczeństwo na portalach społecznościowych, prywatność w sieci czy bezpieczeństwo aplikacji mobilnych. W etapie szkolnym tegorocznej edycji wzięło udział ponad 1,7 tys. uczniów z całego województwa, a finał zmagań odbędzie się już 13 czerwca we Wrocławiu.
W maju, podczas Forum Technologii Bankowości Spółdzielczej w Warszawie, odbył się finał ogólnopolskiego Konkursu IT i Cyberbezpieczeństwa współorganizowanego z Instytutem Rozwoju Kompetencji Społecznych. Najlepszych 50 uczestników z całej Polski, wyłonionych spośród blisko 3 tys. uczniów szkół ponadgimnazjalnych, odpowiadało na 45 pytań z zakresu gospodarki elektronicznej i cyberbezpieczeństwa.
Więcej, liczniej, efektywniej
Autorzy projektu, oprócz spotkań bezpośrednich czy konkursów, stawiają na różnorodność form, z którymi chcą docierać do szerokiej rzeszy odbiorców, wykorzystując do tego także m.in. cykl filmów edukacyjnych, współpracę z mediami środowiskowymi czy raporty i poradniki. Przyznają, że zasadniczym celem jest stopniowe dołączanie do niego kolejnych podmiotów, co będzie sprzyjało zwiększaniu skali realizacji jego głównych założeń.
– Jestem przekonany, że w projekcie każdy może znaleźć swoje miejsce. Porozumienie zawarte jest między bankami, fundacjami i firmami IT, ale bez udziału administracji publicznej, samorządów, uczelni czy mediów o wiele efektów, które wspólnie osiągnęliśmy w ostatnich miesiącach, byłoby znacznie trudniej. Także już teraz dziękujemy za dotychczasową pracę i jednocześnie zachęcamy do dalszych wzmożonych wysiłków, zwłaszcza że, jak pokazują badania, mamy nad czym i z kim pracować – powiedział Wiceprezes Zbytek.
Program sektorowy „Bankowcy dla Edukacji”
Jeden z największych programów edukacji finansowej w Europie. Jest on realizowany od 2016 r. z inicjatywy Związku Banków Polskich przez Warszawski Instytut Bankowości. Jego celem jest edukowanie uczniów, studentów i seniorów w zakresie podstaw praktycznej wiedzy dotyczącej ekonomii, finansów, bankowości, przedsiębiorczości, cyberbezpieczeństwa i obrotu bezgotówkowego.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Samorządy otwarte na płatności bezgotówkowe
24 proc. Polaków deklaruje, że nie nosi w swoim portfelu gotówki. Karty płatnicze czy smartfon coraz częściej zastępują nam banknoty i monety. Okazuje się, że w wielu miejscach w Polsce można żyć, płacąc wyłącznie elektronicznie. Nic więc dziwnego, że wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców, polskie samorządy zapewniają im możliwość korzystania z nowoczesnych narzędzi płatniczych. Nie zapominają przy tym również o edukacji w zakresie ich bezpiecznego użytkowania.
Płatności elektroniczne zaczynają być równie popularne jak gotówkowe, a wielu ekspertów wskazuje, że w przyszłości mogą zdominować polski rynek.
– Zmiany te zapoczątkowała popularyzacja kart płatniczych. Obecnie mamy w portfelach prawie 38 mln kart, z czego około 34 mln to karty należące do osób prywatnych. Oznacza to, że statystycznie na każdego Polaka w wieku powyżej 13 lat, bo takie osoby mogą je mieć i ich używać, przypada jedna karta płatnicza – mówi Przemysław Barbrich ze Związku Banków Polskich.
Aby ułatwić i usprawnić proces cyfryzacji w wymiarze lokalnym, od kwietnia 2017 r. Krajowa Izba Rozliczeniowa we współpracy z Ministerstwem Przedsiębiorczości i Technologii (d. Ministerstwo Rozwoju) prowadzi ogólnopolski program upowszechniania płatności bezgotówkowych w jednostkach administracji publicznej. Jest on skierowany do urzędów wojewódzkich i marszałkowskich, urzędów miast i gmin oraz starostw powiatowych. Statystyki potwierdzają rosnące zainteresowanie tą inicjatywą sektora finansowego – dziś już w co drugim urzędzie w Polsce można wnieść opłatę przy użyciu karty płatniczej lub telefonu.
Terminale płatnicze POS trafiły również do policyjnych radiowozów.
– Jednym z naszych priorytetów jest zagwarantowanie Polakom możliwości wyboru metody płatności, tak w sektorze prywatnym, jak i publicznym. Widoczne już po roku od jego startu pozytywne efekty programu pokazują, że obrany przez nas kierunek jest zgodny z oczekiwaniami znacznej części obywateli – komentuje Tadeusz Kościński, wiceminister przedsiębiorczości i technologii.
– Malejący udział gotówki w obrocie pieniężnym to efekt modernizacji systemów płatniczych i cyfryzacji usług finansowych, co przekłada się na większą wygodę klientów i szybkość obsługi, zarówno w obszarze komercyjnym, jak i publicznym – tłumaczy Dariusz Marcjasz, wiceprezes Zarządu KIR. – Powodzenie tego procesu zależy w dużej mierze od ścisłej współpracy między sektorami, czego przykładem jest wspierany przez KIR ogólnopolski program upowszechniania płatności bezgotówkowych w jednostkach administracji publicznej – dodaje.
Jak podkreślają eksperci, program KIR umożliwia bezkosztowe dokonywanie opłat za czynności administracyjne z wykorzystaniem terminali płatniczych. Urzędy przystępujące do akcji nie płacą za instalację i używanie terminali POS ani za aktywowanie usługi WebPOS Paybynet. Żadnych opłat z tytułu realizowanych płatności nie ponoszą także klienci.
Przedstawiciele sektora finansowego przekonują, że pod licznymi względami karta płatnicza jest bezpieczniejsza od gotówki. – Osoba, która wejdzie w posiadanie naszej karty, jeśli chce wypłacić pieniądze z bankomatu lub zapłacić nią w sklepie, musi użyć kodu PIN. A PIN do karty zna tylko jej właściciel. Wyjątkiem od tej reguły są transakcje na kwoty poniżej 50 zł przy użyciu kart, które umożliwiają dokonywanie płatności metodą zbliżeniową – mówi Przemysław Barbrich.
Potwierdza to, że aby proces upowszechniania płatności elektronicznych przebiegał właściwie, niezbędne będzie również kształtowanie właściwych zachowań i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa. Dlatego też od kilkunastu miesięcy jednostki samorządu terytorialnego w Polsce aktywnie włączają się w jeden z największych europejskich programów edukacji finansowej – „Bankowcy dla Edukacji” – realizowany z inicjatywy Związku Banków Polskich. Do współpracy włączyło się już ponad 400 gmin, w tym 16 miast wojewódzkich (więcej informacji w artykule powyżej).
– Rozwój i popularyzacja płatności bezgotówkowych w Polsce musi iść w parze z szeroką zakrojoną akcją edukacyjną skierowaną zarówno do samorządowców, jak i mieszkańców. Umiejętności bezpiecznego korzystania z kart płatniczych, w tym nieudostępniania kodu PIN innym osobom czy też zainstalowania programu antywirusowego, w dzisiejszych czasach może dotyczyć każdego bez względu na wykształcenie, wiek czy miejsce zamieszkania, szczególnie w obliczu trwającej rewolucji cyfrowej – mówi Waldemar Zbytek, wiceprezes Warszawskiego Instytutu Bankowości.
***
MATERIAŁ POWSTAŁ WE WSPÓŁPRACY Z: